bij leemmassiefbouw vormt leem, oftewel aarde, de kern en de dragende structuur van de woning.

leemmassiefbouw

Bouwtechniek, BT kennis, Leemmassiefbouw

MASSIEF BOUWEN IN LEEM IS PERFECT MOGELIJK

Jazeker! Je kan zelfs een viertal types onderscheiden waar leem de dragende en vullendes structuur tegelijkertijd is : stampleem of pisé, adobé en dragende (zware) leemstenen,  maar ook het principe van ‘earthbags en earthships’ en andere aarden constructies.

MASSIEVE LEEMBOUW MET PISE OF STAMPLEEM

Bij deze techniek wordt heel grove leem gebruikt, zonder stro of kalk als bindmiddel. De speciale mengeling stampleem wordt aangebracht tussen bekistingsplaten en aangestampt. De bekistingsplaten worden onmiddellijk weer weggenomen, verplaatst en opnieuw opgevuld. Op deze manier krijg je zelfdragende wanden uit een massa leem, eventueel gewapend met bamboestokken. Vroeger werd het dak gevlochten uit boomstammen, takken en stroleem. Tegenwoordig gebruikt men overstekende platen of lichte klassieke dakbedekking zoals houten leien.

Het mag duidelijk zijn dat voor woningen deze techniek zonder verdere isolatie in onze natte, koude streken geen optie is. Leem is dan wel een goede warmtebuffer, het isoleert thermisch slecht. We zouden al muren van 2 meter dik moeten bouwen om enige isolatiewaarde te halen. Maar als dragende binnenwand, voor een enorm geluidsbufferende of decoratieve scheidingswand is het een juweeltje.

• werk een stamplemen muur van 35 à 40 centimeter aan de buitenzijde af met kalkhennep, gepleisterd met traskalk ; de kalkhennep draagt, isoleert en beschermt ; de stampleem heeft een enorm gunstige invloed op het binnenklimaat. 
• of bouw een zonnecaptatiewand achter glas : de eerste lage zonnestralen zullen de stampleem opwarmen ; de muur geeft de warmte zachtjes, maar gedurende lange tijd af ; ideaal in een passiefhuis!
• leg een stamplemen vloer aan ; zalig voor in wintertuin, atelier of veranda of voor je haardvuur ; werk eventueel af met een kalkchape of verzadig met lijnolie
• gebruik stamplemen wanden voor je muziek-of filmkamer

Ecomat biedt geproduceerde aardvochtige stampleem aan van Tierrafino . Deze komen in bigbags: 40-50% zand, 35-20% leem en 15-25% klei. Om barsten tijdens het uitdrogen tegen te gaan, voeg je tot 15% maximaal grind toe.

Circomat by Ecomat biedt ook stampleem aan die vrijgekomen is bij grondverzet in de stad. In samenwerking met BC materials formuleren we de klei, lemem, zanden en gravel met zo lokaal mogelijke bronnen van op of bij de werf.  Circulariteit ten top! In de Circomat Concept Store kan je een voorbeeld zien van een stamplemen vloer  gemaakt met Brusselse stampleem (BC Kastar) en stamplemen objecten als tafeltjes en krukjes.

MASSIEVE LEEMBOUW MET ADOBE EN GEPERSTE LEEMSTENEN

Adobé zijn ongeperste leemstenen. Ze worden gekneed en gevormd, al dan niet met mallen. Daarna drogen ze in de zon. Meestal zijn de stenen rechthoekig van vorm, maar alle vormen zijn mogelijk. De stenen zijn perfect om koepelvormige gebouwen, domes, te bouwen. Doordat ze luchtig zijn, en vaak ook stro bevatten, spreken we hier van een ‘isolerende of lichte leemsteen’.

Geperste leemstenen, het woord zegt het zelf, worden wel geperst. Voor de rest wordt dit type steen op dezelfde manier gebruikt als adobé. Ze zijn enkel meestal zwaarder en kunnen plat gemetst zeker enige draagkracht vertonen. Ecomat levert via Tierrafino zuivere geperste leemstenen. Circomat biedt leemstenen aan uit grondverzet in de stad (BC Brickette). Er wordt geproduceerd met een mobiele persinstallatie. er wordt geproduceerd als de gelegenheid zich voordoet. Dwz als een bouwheer of sloper de meerwaarde inziet van materiaal op te rapen waar het te rapen valt . geen transportkost, geen materiaalkost, alleen, redelijk intensieve handarbeid is nodig. Ben jij geïnteresseerd om zelf je leemstenen te maken samen met bijvoorbeeld je cohousing groep? Laat het ons weten!  Misschien is de klei in je achtertuin inderdaad wel geschikt en kunnen er leemstenen van gemaakt worden!  

• bouw een kachel, een captatiewand of een niet-dragende binnenwand van adobé of geperste leemstenen.
• bouw met Brickette leemstenen een dragende wand en isoleer hem langs buiten
• beleg je vloer met Brickette leemstenen tot een prachtige aarden terras
• metsel een captatiewand met leemstenen ipv stampleem
• bouw een stralingskachel met leemstenen

MASSIEVE LEEMBOUW MET EARTHBAGS, EARTHSHIPS é EARTH BASED CONSTRUCTIONS

Earthbags zijn zakken, gevuld met een mengsel van 30% klei en 70% zand. In de onderste lagen kan je grind toevoegen voor de stabiliteit. Deze ‘kleiworsten’ worden gestapeld tot ronde huizen: domes. Jute zakken zijn ecologisch gezien de beste keuze, en je kan ze aan de binnenzijde rechtstreeks bepleisteren met bijvoorbeeld Tierrafino bruinleem. Anderzijds zijn zakken in polypropyleen handiger bij de opbouw en beter bestand tegen regen. Je kan in de zakken kurkkorrels toevoegen voor een betere isolatiewaarde. Voorzie een lattenstructuur tussen de zakken, als je nadien de binnenkant wil afwerken met lariks planken bijvoorbeeld. Of bepleister met een dikke laag kalkhennep. Een dome in earthbags krijgt meestal een groendak.

In onze streken is het vooral architect Henk Van Aelst uit Berlaar die experimenteert met deze bouwwijze, voorlopig nog als bijgebouw. Er zijn nog geen bouwvoorschriften die woningen hiervan mogelijjk maken.

Earthships zijn volledig zelfstandige gebouwen, onafhankelijk van nutsvoorzieningen zoals elektriciteit en water. Ze worden meestal tegen zandheuvels of hellingen aangebouwd en daarna half ondergronds aangewerkt. Voor de rest worden ze opgetrokken uit herbruikte materialen: autobanden volgestampt met aarde voor de buitenmuren, binnenmuren van blikjes of PET-flessen. De afwerking gebeurt met leemstenen, adobe of leempleister.

Earthships worden beschouwd als heel ecologisch, maar het gebruik van banden is sterk omstreden. Via regen kunnen er immers giftige stoffen vrijkomen, die het grondwater aantasten. het dak dient voor de regenrecuperatie vaak grotendeels te worden uitgevoerd in minder ecologische producten.

Earthbased constructions. Architect-poëet Frans De Medts en de kunstsite Verbeke Foundation maakte een combinatie van een earthbag fundering (met leem gevulde jutezakken) en de techniek van de stijve knoopmethode. een ingenieuze manier om met kleinhouten dome-vormige constructies te maken. Zonder lijmverbindingen! Deze domevorm werd bewerkt met een dikke leemlaag. De toevoeging van het buitengewoon ecologisch verantwoorde houtskelet, deed het experiment slagen want opende mogelijkheden om deze bouwwijze te perfectioneren en toe te passen in ons klimaat.

voor meer info over de methodiek en visie van Frans De Medts : lees in bijlage

MASSIEVE LEEMBOUW GEPRINT 

een wel heel nieuwe techniek bestaat erin om lemen huizen of wanden te printen, met een 3D printer! Vooral WASP uit Italië is daar volop mee bezig. Zeker een techniek om in het oog te houden, want laat ons eerlijk zijn, wie wil in een betongeprinte woning wonen? Leem is veel aangenamer en biedt een perfecte woonomgeving, zeker in extreme situaties en streken. Bovendien zijn de ingredienten van een Printed earth House bijna overal verkrijgbaar : rijst en leem. Dit is een perfect circulaire oplossing voor overschotten van een lokale voedselindustrie! 

LEEMMASSIEFBOUW IS ECOLOGISCH, GEZOND EN ENERGIEZUINIG WANT 

• rijkelijk aanwezige grondstof
• amper primair energie bij productiecyclus, wel veel handenarbeid of het mechanisch aanstampen van stampleem
• the essence of cradle to cradle
• enorm warmtebuffervermogen
• onbrandbaar
• extreem hoog akoestische demping
• geen nood aan vochthuishoudtechnieken

LEEMMASSIEFBOUW IS PRAKTISCH WANT

Leem is rijkelijk aanwezig en dus spotgoedkoop en immer herbruikbaar. Bovendien is het een sociale bouwwijze : de hele familie en vrienden kunnen helpen

LEEMMASSIEFBOUW IS VEILIG WANT

• leem is onbrandbaar
• voor hogere constructies wordt er NHL2-kalk toegevoegd aan stampleem

Tweeten