leem de allrounder en wel de oudste en meest circulaire grondstof onder de bouwmaterialen

leem

Bouwtechniek, Pleisters-Stuc, circubuild, BT kennis, DI kennis, PS kennis

Leem is eigenlijk gewoon een mengeling van klei, silt en zand. Voor het bouwen wordt er vaak nog een schep extra zand en wat zaagsel of stro toegevoegd om het soepel en elastisch te maken. Het resultaat? Een stevige, dichte structuur waar je mee aan de slag kunt.

VERHOUDINGEN VAN LEEM

Een standaardrecept voor leem is zo’n 10% klei, 70% silt en 20% zand. Kleigrond zorgt voor de plakkerigheid — hoe meer klei, hoe vetter het wordt. Zit er 14% klei of meer in, dan wordt het wat te “plakkerig” en moet je het wat uitdunnen met zand. Het leuke aan leem is dat het niet hard wordt door chemicaliën, maar uithardt door contact met lucht. Een dikke laag leempleister blijft kan ook een hele tijd nogal plastsich en bewerkbaar. Die klei is dus de echte lijm in het verhaal. In sommige oepassingen voegt met nog NHL of luchtkalk toe: zo wordt het allemaal wat steviger en constructiever.

Leemmuren krijgen meestal een laagje kalk om ze waterafstotend te maken, maar toch kunnen ze blijven ‘ademen’. Fijn voor de muur én het binnenklimaat.

Let op : een oude bezetting is nie echt een leempleister zoals we die vandaag kennen. De oude "zand-zavel" bezetting behoefde een toevoeging van urine en vezeltjes en had niet de vettigheid van een moderne leempleister. Het herstellen van zulke muren doe je beter niet met leem, maar eerder met kalk.

VORMEN VAN LEEMBOUW 

• Leemsteen: een soort "bak"steen van gedroogde leem, ook wel adobe of zonsteen genoemd. omdat hij in de zon gedroogd wordt; nieuwsoortige leemsteen kunne ook geperst zijn  (met toevoeging van een stabilisator van een beetje kalk of cement)
• Stampleem: leem die je in lagen stampt, soms met een beetje hydraulische kalk erbij.
• Stroleem : bussels leem omwikkeld en gedrenkt in een dikke leempap
• 3D printed leem : de mets circulaire vorm van 3Dprinten

VORMEN VAN LEEMAFWERKING

• Leempleister: een laagje leem op baksteen, leemsteen, leemplaten, strobalen of andere pleisterdragers zoals houtwolplaten of kalkhennepblokken voor een natuurlijke afwerking.
• Leemstuc : afwerkingspleisters op basis van leem voor op allerhande gladde ondergronden zelfs gips en gipsplaten
• Leemverven
• Leemchape 

WAAROM KIEZEN VOOR LEEM?

• Perfect voor dragende muren (niet te hoog, want dan heb je meestal een houten skelet nodig).
• Als het droog is, is het keihard, maar je kunt het nog steeds makkelijk bijwerken met scherp gereedschap.
• Leem slurpt vocht op, wat condens voorkomt.
• Zand of schelpenzand helpt krimpen te voorkomen.
• Het is helemaal natuurlijk en duurzaam – de grondstoffen zijn altijd voorradig
• Leem is circulair : door het opnieuw nat te maken kan je leemproducten gewoon hergebruiken zonder nieuwe toevoegingen
• En bonus: leemgrond is super voor je tuin (behalve als je zuurminnende planten hebt, dan even wat klei toevoegen).

WAT ZIJN DE NADELEN VAN LEEM?

• Bouwen met leem kost tijd en werk.
• Elke laag mag maar zo’n 60 cm hoog, en daarna moet het drogen.
• Het wordt met de hand of machinaal aangedrukt en gladgestreken – echte ambacht dus!
• Het kan wel 6 tot 9 maanden duren voordat je muren uit stampleem of stroleem helemaal uitgehard zijn.
• Een stevige stenen fundering is een must om vochtproblemen te voorkomen.

WAT MAAKT LEEM ZO BIJZONDER?

• De deeltjes zijn heel klein en schilferig, wat zorgt voor veel waterbinding, dus leem heeft een enorm vochtregulerend vermogen
• Klei is lekker kneedbaar en plastisch, dus relax werken en veel tijd laten tussen de verschilende handelingen
• Het materiaal is stevig, maar wel iets samendrukbaar.
• Leem heeft een zeer hoge warmtebuffercapaciteit en akoestisch dempend vermogen : met leem hou je warmte en lawaai buiten
• Leem heeft een lage effisiciteit wat alleen maar wil zeggen dat leem weinig lichaamswarmte onttrekt : je voelt je sneller op je gemak omdat er minder koudestraling voelbaar is van niet-geisoleerde muur-of vloervlakken en omdat er met leem weinig kans bestaat op een vochtig binnnklimaat

LEEM IS HELEMAAL IN

Steeds meer architecten ontdekken leem, vooral voor binnenmuren en leuke afwerkingen zoals leemstuc of leemplaten. Voor échte lemen muren wordt vaak stampleem gebruikt: leem dat in lagen wordt gestampt in een bekisting. Na het drogen zie je die lagen soms nog terug in de muur – een stoer effect!